Կարդա՛ տեքստը և  կատարի՛ր առաջադրանքները։

«Շոկոլադ» բառն ունի հնագույն պատմություն: Այն նշանակում է «դառը ջուր» կամ «դառը ըմպելիք»:

Եվրոպացիները կակաոն ու շոկոլադը բացահայտել են 16-րդ դարում՝ դեպի Ամերիկա կատարած իրենց ճանապարհորդությունների ժամանակ: Հին ժամանակներում շոկոլադը խմում էին, ոչ թե ուտում։ Այն դառը, տաք ըմպելիք էր, որը պատրաստվում էր կակաոյի հատիկներից։

Շոկոլադը շատերի սիրելի քաղցրավենիքներից է։ Այն պատրաստվում է կակաոյի հատիկներից, որոնք աճում են տաք երկրներում՝ Աֆրիկայում, Հարավային Ամերիկայում, Ասիայի որոշ երկրներում։ Կակաոյի մի ծառը տարեկան տալիս է մոտ 1700 հատ կակաոյի հատիկ: Դրանից կարող են պատրաստել մոտավորապես մեկ կիլոգրամ շոկոլադ։ Սկզբում կակաոյի հատիկները հավաքում են, չորացնում, ապա աղում ու վերածում հեղուկ շոկոլադի։ Հետո ավելացնում են շաքարավազ, կաթ կամ այլ բաղադրիչներ՝ կախված նրանից, թե ինչ տեսակի շոկոլադ են ուզում պատրաստել։

Շոկոլադը լինում է տարբեր՝ մուգ, կաթնային, սպիտակ և նույնիսկ ընկույզով կամ մրգերով։ Մուգ շոկոլադի մեջ կակաոն շատ է, և այն մի քիչ թթու համ ունի, իսկ կաթնայինը քաղցր է ու փափուկ։ Սպիտակ շոկոլադում  կակաո չկա: Այն պատրաստվում է կակաոյի յուղից, բայց կակաոյի փոշի չի պարունակում։

Բացի համեղ լինելուց, շոկոլադը կարող է նաև օգտակար լինել, եթե չափավոր ուտենք։ Այն բարձրացնում է տրամադրությունը և երբեմն օգնում է կենտրոնանալ։ Բայց պետք չէ շատ շոկոլադ ուտել, քանի որ այն ունի շաքար և կարող է վնասել ատամները։

Շոկոլադը օգտագործվում է նաև տորթերի, բլիթների և տարբեր քաղցրավենիքների մեջ։ Շատ երեխաներ սիրում են շոկոլադե սառույց կամ շոկոլադով պատված մրգեր։

Աշխարհում ամենամեծ շոկոլադե սալիկը կշռում էր ավելի քան 5 տոննա: Այն պատրաստվել է Անգլիայում՝ 2011 թվականին։

Շոկոլադը Հայաստան է հասել մոտավորապես 19-րդ դարի վերջից մինչև 20-րդ դարի սկիզբը: Սկզբում շոկոլադը բերում էին պատրաստի սալիկների կամ փոշու տեսքով։ Այն վաճառվում էր խանութներում՝ որպես թանկարժեք ուտելիք, և համարվում էր նորաձև քաղցրավենիք։ Հետագայում՝ հատկապես 20-րդ դարի կեսերին, սկսվեց շոկոլադի արտադրություն նաև Հայաստանում։
Առաջադրանքներ

1. Հին  ժամանակներում ինչի՞ց էին պատրաստում շոկոլադը:
   Հին ժամանակներում շոկոլադը պատրաստում էին կակաոյի հատիկներից։
2. Ի՞նչ տեսակի շոկոլադներ կան:
   Մուգ, կաթնային, սպիտակ, ընկույզով և մրգային։
3. Նշի՛ր ճիշտ պատասխանը: Ինչի՞ց է պատրաստվում սպիտակ շոյոլադը:
   
   
4. Սպիտակ շոկոլադը պատրաստվում է կակաոյի փոշուց:
5. Սպիտակ շոկոլադը պատրաստվում է կակաոյի յուղից:
6. Սպիտակ շոկոլադը պատրաստվում է միայն շաքարից:
7. Սպիտակ շոկոլադ գոյություն չունի:

4. Տեքստից դո՛ւրս գրիր այն հատվածները, որտեղ նշված է շոկոլադի օգտակար ու վնասակար հատկությունների մասին:

Բացի համեղ լինելուց, շոկոլադը կարող է նաև օգտակար լինել, եթե չափավոր ուտենք։ Այն բարձրացնում է տրամադրությունը և երբեմն օգնում է կենտրոնանալ։ Բայց պետք չէ շատ շոկոլադ ուտել, քանի որ այն ունի շաքար և կարող է վնասել ատամները։

5. Նշի՛ր ճիշտ պատասխանը:

Մի փոքր թթու համ ունի.

• մուգ շոկոլադը,
• սպիտակ շոկոլոադը,
• կաթնային շոկոլադը,
• ընկույզով շոկոլադը:

5․ Տեքստից դո՛րս գրիր ամենահետաքրքիր տեղեկությունը:

Աշխարհում ամենամեծ շոկոլադե սալիկը կշռում էր ավելի քան 5 տոննա: Այն պատրաստվել է Անգլիայում՝ 2011 թվականին։

6․ Տեքստից դո՛ւրս գրիր երեք թվանշան ու գրի՛ր տառերով:

16-տասնվեց, 5-հինգ, 2011-երկու հազար տասնմեկ։

7․ Տրված բառերից որի՞ դիմաց է սխալ նշված նրա տեսակը,

• ջուր – պարզ,
• շաքարավազ – բարդ,
• կաթնային –ածանցավոր,
• թանկարժեք –ածանցավոր:

8․ Ընդգծի՛ր ճիշտ պատասխանը։
«Շոկոլադ», «կակաո» բառերը ցույց են տալիս.

• առարկա,
• թիվ,
• հատկանիշ,
• գործողություն:
  
  

9․  Գրի՛ր տեքստում մգացված բառերի հականիշները:

Դառը-քաղցր

Տաք-ցուրտ

Սպիտակ-սև

Փափուկ-կոշտ

10․ Լրացրո՛ւ բաց թողնված կետադրական նշանը:

Շոկոլադը դառը, տաք, ըմպելիք էր, որը պատրաստվում էր կակաոյի հատիկներից:

Ո՞ր թռչունն է կառուցում ամենախոշոր բույնը 

Հարավային Աֆրիկայի սովորական ջուլհակ թռչունները կառուցում են ամենախոշոր բները։ Նրանք ապրում են Կալահարի անապատում։ Մենք ճանաչում ենք այս թռչուններին մեկ ընդհանուր անվան տակ՝ ջուլհակներ: Իրականում դրանցից ավելի քան 200 տեսակ կա և յուրաքանչյուր տեսակ ունի իր անունը։ Մեկ այլ կերպ նրա ներկայացուցիչներին անվանում են «իսկական ջուլհակներ»։ Սա նշանակու՞մ է, որ կեղծեր էլ կան։ Ո՛չ, պարզապես կան շատ այլ տեսակի ջուլհակներ, օրինակ՝ ֆինշ ջուլհակներ, հրե ջուլհակներ, բեղագործներ, համայնքային ջուլհակներ և այլն: Ընտանիքը բնութագրվում է թռչունների արտաքին տեսքի բազմազանությամբ, սակայն նրանց անունը՝ ջուլհակներ, նրանք բոլորն արժանի են մեկ ընդհանուր հատկանիշի պատճառով: Ջուլհակները համարվում են հմուտ բույն կառուցողներ, որոնք կարծես հյուսված լինեն տերևներից և բուսաթելերից։ 

Սովորական ջուլհակ թռչունները կառուցում են մեկ հսկայական բույն ամբողջ գաղութի համար։ Այս բարդ կառույցի բարձրությունը կարող է հասնել 4 մետրի։ Բույնն ունի բազմաթիվ  մուտքեր, որոնց երկարությունը 25 սմ է, իսկ լայնությունը՝ 7 սմ։ Բույնը հիմանականում բաղկացած է խոտից և շիվերից։ Բները կառուցված են այնպես, որ ներքևի հատվածում զով լինի, որպեսզի այնտեղ թռչունները շունչ առնեն անապատի շոգից։  

Այս թռչունը գիշատիչներից խուսափելու համար սովորաբար բույն է դնում ծառերի բարձր ճյուղերին, իսկ բույնը ծառի վրա այնքան մեծ է, որ այն կարող է տեղավորել 400 թռչուն։  

 Սովորական ջուլհակ թռչունի բույնը պատված է մուտքի անցքերով, ինչը թույլ է տաիս այս թռչուններին մտնել իրենց համապատասխան <սենյակը>։  

Տեքստային առաջադրանքներ 

1. Որտե՞ղ են ապրում ամենախոշոր բները կառուցող թռչունները: 

Նրանք ապրում են անապատում։ 

2. Ո՞ր հատկանիշի համար են այս թռչունները ստացել <ջուլհակ> անվանումը։ 

Նրանք ստացել են այդ անունը, որովհետև լիքը տեսակներ ունեն։

3. Սովորական ջուլհակ թռչունների բները հիմնականում ինչի՞ց են կառուցված։ 

Նրանց բունը սարքում են շիվերից և խոտերից։

4. Տեքստից օգտվելով՝ նշի՛ր այս թռչունների հսկակայան բների չափերը (բարձրությունը, երկարությունը, լայնությունը)։ 

Բարձրություն-4 մետր

Երկարություն-25 սմ

Լայնություն-7 սմ

4.Քանի՞ թռչուն կարող է տեղավորվել այս հսկայական բնում։ 

400 թչուն։

5.Ի՞նչ առանձնահատկություն ունեն այս թռչունների բները։ 

Ջուլհակների բները շատ մեծ են։

6. Տեքստից առանձնացրո՛ւ քեզ ամենից շատ զարմացնող տեղեկությունը։ 

Ինձ զարմացրեց այն, որ նրանց բնի մեջ կարող է տեղավորվել 400 թռչուն։

7. Համացանցից օգտվելով, այս զարմանալի թռչունների մասին մի տեղեկություն էլ ի՛նքդ գտի՛ր։ 

Բառային առաջադրանքներ 

1. Տեքստից դո՛ւրս գրիր բոլոր թվականները և գրի՛ր դրանց անվանումները։ 
   200-երկու հարյուր, 7-յոթ, 4-չորս, 25-քսանհինգ։
2. Դո՛ւրս գրիր չորսական գոյական (ի՞նչ ) և ածական ( ինչպիսի՞) հարցերին պատասխանող բառեր։ 
   Թռչուն, բարձր, գիշատից, տեսակ
   Գիշատիչներից, բազմազանությամբ, բարձր, արտաքին։
3. Գրի՛ր կապույտով ընդգծված բառերի հոմանիշները։
   
    Արտաքին- օտար
   Բազմազամբ-տարատեսակ
   Սովորական-հասարակ
   Հսկայական-մեծ
   Շոգից-տաք
   Բարձր-վերև
   
4. Գրի՛ր կանաչով ընդգծված բառեր հականիշները։ 
   Արտաքին-ներքին
   Բազմազամ-միատոն
   Սովորական-անսովոր
   Հսկայական-փոքրիկ
   Շոգից-ցրտից
   Բարձր-ցածր
5. Տեքստից առանձնացրո՛ւ չորս բառ, որոնց բացատրությունը կարող ես գրել առանց բառարանի օգնության։ 
   
6. Տեքստից դո՛ւրս գրի՛ր հինգ գոյական, որոնք գործածաված են հոգնակի թվով։  
   Թռչունները-ջուլհակներ-
7. Շարունակի՛ր օրինակի համաձայն:

Օրինակ՝ Թռչուն-թռչել 

Հյուսք- 

մուտք- 

կառույց- 

բնութագիր- 

1․ Ո՞րն է այն հնգանիշ թիվը, որի տասնավորը 8 է, միավորը՝ 7 , մնացած թվանշանները՝ 3։

1 point

1) 87337

2) 33387

3) 33378

4) 78383

2․ Ո՞ր շարքում են թվերը դասավորված նվազման կարգով․

1 point

1) 10, 20, 410, 570, 600

2) 360, 340, 540, 100, 90

3) 368, 358, 321, 101, 103

4) 265, 112, 99, 89, 0

3․Ո՞ր շարքի բոլոր թվերն են պատիկ 15-ին․

1 point

1) 15, 30, 45, 101

2) 15, 30, 45, 60, 75

3) 23, 4, 6, 88, 22, 12

4) 15, 30, 45, 55, 60

4․ Քանի՞ րոպե է 3/4 ժամը։

1 point

1) 45

2) 30

3) 15

4) 80

5․ Գտի՛ր թիվը, որը 9-ի բաժանելիս ստացվում է 4 և 8 մնացորդ։

1 point

1) 44

2) 40

3) 54

4) 84

6․ Ո՞րն է թվի գրության 5-րդ կարգի կարգային միավորը։

1 point

1) 1

2) 10

3) 1000

4) 10000

7․Ինչպե՞ս կփոխվի երկու թվերի տարբերությունը, եթե նվազելին մեծացնենք 10-ով։

1 point

1) Կմեծանա 10-ով

2) Կմեծանա 20-ով

3) Կփոքրանա 10-ով

4) Կփոքրանա 20-ով

8․Ընտրիր այն թվանշանը, որը տեղադրելով աստղանիշի փոխարեն՝ կստացվի ճիշտ անհավասարություն․ 10կմ 220մ > 10կմ *50մ։

1 point

1) 2

2) 1

3) 3

4) 5

9․Ընտրիր այն պատասխանը, որն արտահայտում է 5 կիլոմետր 25 մետրը մետրերով․

1 point

1) 5250

2) 5025

3) 5205

4) 525

10․ Արկղում կար 120 միատեսակ գնդակ։ Արկղից հանեցին դրանց 7/8 մասը։ Քանի՞ գնդակ մնաց արկղում։

1 point

1) 105

2) 15

3) 205

4 )25

11․ Գտիր ամենափոքր   եռանիշ թիվը, որը  բաժանվում  է                                 և՛ 4-ի և՛ 8-ի։

1 point

104

12․ Քառակուսու մակերեսը 16 քառակաուսի մետր է։ Գտի՛ր քառակուսու կողմը։

1 point

4

13․Լրացրուբաց թողնված բառը(բառերը)։ Երկու գումարելիների տեղափոխությունից գումարը չի փոխվում։

1 point

14․ Հաշվիր 1222-2*110+6։(1+2) արտահայտության արժեքը։

2 points

1004

15․ Պայուսակում կա 3 կանաչ, 5 դեղին և 15 կարմիր գնդիկ։Առանց նայելու ամենաքիչը քանի՞ գնդիկ պետք է հանել, որպեսզի դրանցից գոնե մեկը լինի դեղին։

1 point

19

16․ Քառակուսու կողմը 4 մ է։ 3 այդպիսի քառակուսիների կպցնելով իրար ստացվել է ուղղանկյուն։ Գտեք այդ ուղղանկյան մակերեսը։

2 points

48

17․ Երկու պարկում միասին կա 16 կգ շաքարավազ։ Երբ առաջին պարկից 4 կգ լցրեցին երկրորդ պարկի մեջ, պարկերում շաքարավազների քանակը հավասարվեցին։ Քանի՞ կիլոգրամ շաքարավազ կար պարկերից յուրաքանչյուրում։

1 պարկ 4

2 պարկ 12

Կարդա´ տեքստը և կատարի´ր առաջադրանքը:

Պինգվինները շատ հետաքրքիր արարածներ են։ Չնայած նրան, որ գիտնականները դրանց դասում են թռչունների շարքը, այս թռչունները բացարձակապես չեն կարողանում թռչել։ Դրա փոխարեն, այս փետրավորները հրաշալի լողում և սուզվում են։ Պինգվինները հիմնականում ապրում են հարավային բևեռում գտնվող Անտարկտիդա մայրցամաքում։ Այս զարմանալի թռչունները բացարձակապես չեն վախենում ուժեղ ցրտից, քանի որ պատշպանված են ճարպի հաստ շերտով և խիտ փետուրներով։ Նույնիսկ ամենախիստ ձնաբքին, երբ քամին փչում է ամենամեծ արագությամբ, պինգվինի վրա փետուր անգամ չի շարժվում։ Ահա թե ինչ ամուր են կպած դրանք պինգվինի մարմնին։

Նրանց փետրավորումը հավասարաչափ է, մեջքի մասը մուգ է, փորը՝ սպիտակ: Ամենախոշորը կայսերական պինգվինն է, որի մարմնի երկարությունը մինչև 120 սմ է, գալապագոսյան և Ադելի պինգվիններինը՝ 40–70 սմ: Մարմնի զանգվածը 3–45 կգ է: Ոտքերը կարճ են, հաստ: Կրծքային մկանները լավ են զարգացած, թևերը վերածվել են թեփուկանման փետուրներով ծածկված լողաթաթերի, որոնց օգնությամբ լողալիս և սուզվելիս նրանք թիավարում են:

Ջրից դեպի ափ կամ սառույցի վրա դուրս են գալիս ոստյուններով: Ցամաքի վրա շարժվում են քայլելով, ձյան վրա՝ սահելով:

Պինգվինները բնադրում են մերձափնյա շրջաններում՝ հսկայական գաղութներով (մինչև 1 մլն պինգվին)։ Որոշ տեսակներ ապրում են փոքր խմբերով, երբեմն՝ միայնակ: Բույնը դնում են ժայռերի ծերպերում, քարերի մեջ, ծառերի արմատների տակ, նաև սառույցի վրա: Ձվերը սովորաբար երկուսն են լինում։ Մինչև ձագերի լույս աշխարհ գալը, արուն դրանք պահում է թաթերի մեջ՝ ծածկելով փորի մաշկային ծալքով:

Պինգվինն անչափ հոգատար ու քնքուշ է իր ձագերի նկատմամբ: Ձագերն իրենց կյանքի առաջին իսկ պահից կարող են ապրել սառույցի վրա: Սկզբում նրանց մարմինը ծածկված է լինում աղվամազով, այդ պատճառով չեն կարողանում լողալ ու ձուկ որսալ: Ուստի ձագերին կերակրում են ծնողները:

Պինգվինները սնվում են հիմնականում ձկներով, փափկամարմիններով և խեցգետիններով: Երբ ձագերը մեծանում են, տարեց պինգվիններից մեկը դառնում է նրանց լողի «ուսուցիչը»:

Պինգվինը խաղաղասեր է, երբեք չի հարձակվում մարդկանց վրա, սակայն վտանգի դեպքում, գործի դնելով իր սուր կտուցը, պաշտպանում է ձագերին և բույնը:

Առաջադրանքներ

1 Ինչո՞ւ են գիտնականները պինգվիններին դասում թռչունների շարքը։ Տեքստից դո՛ւրս գրիր այդ հիմնավորումը հաստատող մեկ փաստ։

Պինգվինները չեն կարողանում թռչել, բայց կարողանում են լողալ և սուզվել։

2 Որտե՞ղ են ապրում պինգվինները։ Նշի՛ր ճիշտ պատասխանը

· Հարավային բևեռում գտնվող Անտարկտիդա մայրցամաքում

· Հյուսիսային բևեռում

· Արևադարձային անտառներում

· Հարավային Ամերիկա մայրցամաքում

3 Որո՞նք են ամենախոշոր պինգվինները և որքա՞ն է դրանց չափը։ Տեքստից դո՛ւրս գրիր այս մասին պատմող հատվածը։

Կայսերային պինգվինի երկարությունը հասնում է մինչև 120 սմ։

4 Ինչպե՞ս են պինգվինները տեղաշարժվում սառույցի, ցամաքի և ձյան վրա։

Պինգվինները ցամաքի վրա քայլում են, ձյան վրա սահում, իսկ ջրից դուրս գալիս ոստյուններով։

5 Որտե՞ղ են բնադրում նրանք։ Ընդգծի՛ր միակ սխալ պատասխանը։

· ժայռերի ծերպերին

· մերձափնյա շրջաններում

· սառույցի վրա

· ջրի տակ

· ծառի արմատների տակ

· քարերի մեջ

6 Տեքստից դուրս գրի՛ր պինգվին ծնողների մասին պատմող հատվածները։

Պինգվինը խաղաղասեր է, երբեք չի հարձակվում մարդկանց վրա, սակայն վտանգի դեպքում, գործի դնելով իր սուր կտուցը, պաշտպանում է ձագերին և բույնը:

7 Գտի՛ր տեքստում կապույտով ընդգծված բառերի հականիշները։

Հարավային-բևեռային

Ամուր-թույլ

Կարճ-հաստ

Փոքր-մեծ

8 Գրի՛ր տեքստում հոգնակի թվով գործածված 2 բառ:

Պինգվինները, արարածներ։

9 Տեքստից դո՛ւրս գրի՛ր պինգվիններին բնութագրող 2-4 բառ։

Պինգվինները բարի են քնքուշ են, հոգատար են և տարբեր տեսակների են։

10 Ընդգծի´ր ճիշտ պատասխանը։ «հրաշալի», «ուժեղ» բառերը ցույց են տալիս.

· առարկա,

· թիվ,

· հատկանիշ

· գործողություն:

1. Արամը բարձրահասակ է Միքայելից։ Միքայելը բարձրահասակ  է Նարեկից։ Տղաներից ո՞վ է ամենաբարձրը։

2. Ագարակում  կան 3 կով, 4 սագ և 2 ձի։ Եթե նայենք ցանկապատի տակից ու միայն ոտքերը տեսնենք,  քանի՞ ոտք կհաշվենք։

3. Տատիկը ունի 5 տարա: Յուրաքանչյուր տարայում նա կարող է լցնել 2 լիտր ջուր։ Քանի՞ լիտր ջուր կարող է ունենալ տատիկը բոլոր տարաները լցնելուց հետ:

4.Դասարանում կա 5 սեղան, և յուրաքանչյուր սեղանի մոտ կարող են նստել 4 սովորող։ Դասին պետք է մասնակցեն 27 սովորող։ Քանի՞ սեղան և քանի՞ աթոռ է անհրաժեշտ ավելացնել, որպեսզի բոլոր սովորողները կարողանան նստել և մասնակցել դասին։ 

5.Սարոյի լողի դասը սկսվում է 13:00-ին։ Նա տանից դուրս է գալիս 12:20-ին և ճանապարհին անցկացնում է 30 րոպե։ Քանի՞ րոպե հետո դասի սկսկսվի:

6. Քանի՞ երկնիշ թիվ կարող ես կազմել, որոնց թվանշանների գումարը լինի յոթ։

7. Նարեկն ունի 36 մետր երկարությամբ ժապավեն։ Նա ամեն օր կտրում է 2 մետր այդ ժապավենից։ Քանի՞ օր հետո կկտրի ժապավենի վերջին կտորը։

8. Արևմտյան դպրոցի հավիկները երկու օրում ածում են քսան ձու: Քանի՞ ձու կածեն հավիկները՝ մեկ շաբաթվա ընթացքում: 

9.Ամելին  կարդալով օրական 7 էջ, 3 օրվա ընթացքում կարդացել է գրքի կեսը։ Քանի՞ էջ կա գրքում։

10. Սենյակում 5 քույրեր են՝ Աննան, Գայանեն, Կարինեն , Մարինեն և Անին: Աննան գիրք է կարդում, Գայանեն նկարում է, Կարինեն շախմատ է խաղում, Մարինեն դասերն է անում: Ի՞նչ է անում Անին:

Ընձուղտներ

Ընձու․․տները աշխարհի ամենաբարձր կենդանիներն են։ Նրանց երկար վիզը և ոտքերը օգնում են տեսնել հեռվում տեղի ունեցող ամեն ինչ։ Ըն․․ուղտի վիզը կարող է հասնել մինչև երկու մետր երկարության։

Այս հսկա կենդանիները հիմնականում ապրում են Աֆրիկայի տաք ու չոր սավաննաներում։ Նրանք սիրում են ուտել ծառերի տերևները, հատկապես ակաց․․այի։ Ընձու․․տը իր երկար լեզվով, որը կարող է լինել մինչև կես մետր, հմուտ կերպով պոկում է բարձր տեղերում աճող տերևները։

Ընձու․․տները շատ հանդարտ, խաղաղասեր կեն․․անիներ են։ Սակայն վտանգի պահին կարող են հուժկու հարված հասցնել իրենց առջևի ոտքով։ Նրանց հիմնական թշնամիներն են առյուծներ։

Ընձու․․տի մաշկի վրա կան տարբեր չափերի և ձևերի բծեր, որոնք յուրահատուկ են յուրաքանչյուրին։ Այդ բծերը օգնում են նրանց մ․․աժամանակ թաքնվել շրջակա միջավայրում և պահպանել մարմնի ջերմաստիճանը։

Ձագերը ծնվելուց հետո մի քանի ժամ անց արդեն կարող են քայլել և նույնիսկ վազել։

—

Առաջադրանքներ
Տեքստային
1․ Ի՞նչ դեր են կատարում ընձուղտի երկար ոտքերը և վիզը։

Ըձուղտի ոտքերը նրան օգնում են, որ վազի և պաշպանվի, իսկ վիզը օգնում է ուտել վերևի բարձր տերևները։
2․ Քանի՞ մետր է ընձուղտի վիզը։

Ընձուղտի վիզը 2 մետր է։
3․ Ո՞ր տարածքում են հիմնականում հանդիպում այս կենդանիները։

Նրանք ապրում են Աֆրիկայի տաք և չոր սավաններում։
4․ Ինչո՞վ են սնվում նրանք։

Ընձուղտները սնվում են ակացիա ծառի և այլ ծառերի տերևներով։
5․ Ի՞նչ դեր են կատարում նրանց մաշկի վրա գտնվող բծերը։

Բծերը օգնում են, որ ընձուղտը արագ թաքնվի։
6․ Տեքստում կան բառեր, որոց մեջ տառ է պակասում, լրացրո՛ւ այդ տառերը։

Ընձուխտ, ակացիայի, կենդանիներ։
7․ Գրի՛ր մգեցված բառերի հականիշները։

Ամենաբարձր-ամենացածր

Երկար-կարճ

Հմուտ-ոչ վարժ

Հանդարտ-հուզված
8․ Տեքստից դուրս գրի՛ր ածանավոր բառ, այդ ածանցներով կազմիր նոր բառեր։

Ամենալավ

Իմ դասընկերները ամենալավն են։
9․ Գրի՛ր մեկ բառով․
երկար վիզ-երկարավիզ, երկար ոտք-երկարաոտք, երկար լեզու-երկարալեզու,
10․ Ընտրի՛ր ճիշտ տարբերակը․ ջերմաստիճան բառը ըստ կազմության
ա․բարդ
բ․պարզ
գ․ածանցավոր
դ․բարդածանցավոր

1․ Ո՞րն է այն վեցանիշ թիվը, որի տասնավորը 2 է, հազարավորը՝ 4, իսկ մյուս բոլոր թվանշանները՝ 3։

1 балл

1) 433323

2) 433332

3) 334323

4) 343246

2․ Ո՞ր շարքում են թվերը դասավորված նվազման կարգով․

1 балл

1) 1, 22, 333, 4444, 5555

2) 1001, 101, 100001, 212

3) 1021, 1020, 1002, 2

4) 23, 22, 18, 19

3․Ո՞ր շարքի բոլոր թվերն են պատիկ 2-ին․

1 балл

1) 2, 4, 6, 1, 8

2) 4, 8, 14, 24, 1022

3) 23, 4, 6, 88, 22, 12

4) 201, 222, 2222, 2, 22222

4․ Քանի՞ մետր է 2/5 կիլոմետրը։

1 балл

1) 300

2) 400

3) 2500

4) 100

5․ Գտի՛ր թիվը, որը 6-ի բաժանելիս ստացվում է 5 և 3 մնացորդ։

1 балл

1) 31

2) 32

3) 33

4) 34

6․ Ո՞րն է թվի գրության 2-րդ կարգի կարգային միավորը։

1 балл

1) 1

2) 10

3) 2

4) 20

7․Ինչպե՞ս կփոխվի երկու թվերի գումարը, եթե գումարելիներից մեկը մեծացնենք 12-ով։

1 балл

1) Կմեծանա 24-ով

2) Կմեծանա 12-ով

3) Կփոքրանա 12-ով

4) Կփոքրանա 24-ով

8․Ընտրիր այն թվանշանը, որը տեղադրելով աստղանիշի փոխարեն՝ կստացվի ճիշտ անհավասարություն․ 8տ 640կգ > 8տ *50կգ։

1 балл

1) 7

2) 8

3) 6

4) 5

9․Ընտրիր այն պատասխանը, որն արտահայտում է 5 ժամ 25 րոպեն րոպեներով․

1 балл

1) 335

2) 325

3) 525

4) 75

10․ Ջրավազանում կար 2400 լիտր ջուր։ Այգին ջրելու համար օգտագործվեց դրա 3/8 մասը։ Քանի՞ լիտր ջուր մնաց ջրավազանում։

1 балл

1) 1000

2) 1500

3) 900

4) 1600

11․ Գրիր ամենափոքր քառանիշ թիվը, որը բաժանվում են և՛ 5-ի և՛            10-ի։

1 балл

1000

12․ Ուղղանկյան երկարությունը 15 մ է, իսկ լայնությունը կազմում է նրա 2/3-րդ մասը։ Գտիր ուղղանկյան պարագիծը։

1 балл

50

13․Լրացրու բաց թողնված բառը(բառերը) Հատվածն ուղղի այն մասն է, որն ունի ————— ։

1 балл

Հատված

14․ Հաշվիր 125-12*10+6։(1+2) արտահայտության արժեքը։

1 балл

7

15․ Պարկում կա 7 կանաչ, 9 դեղին և 15 կարմիր մատիտ։ Առանց նայելու ամենաքիչը քանի՞ մատիտ պետք է հանել, որպեսզի դրանցից գոնե մեկը լինի դեղին։

1 балл

23

16․Նույն չափի չորս անոթներում լցրել են տասներկու լիտր հեղուկ։ Քանի լիտր հեղուկ կտեղավորվի այդպիսի 10 անոթներում։

1 балл

30

17․Երեք իրար հաջորդող բնական կենտ թվերի գումարը 225 է։ Որո՞նք են այդ թվերը։

73 75 77

Օդապարիկի գնդի թաղանթը պատրաստվում է նայլոնից։ Գնդի վերին մասում տեղադրված է փականը, որը վայրէջքից հետո բացում են՝ արագորեն դուրս թողնելով օդը։ Օդապարիկի ներքևում ճոպաններից կախված է զամբյուղը։ Այդտեղ նստում են անձնակազմը և ուղևորները, տեղադրված են սեղմված գազով լի բալոններ, թռիչքի բարձրությունն ու ուղղությունը չափող, վառելանյութի ծախսը որոշող սարքեր։ Առաջին անգամ մարդիկ օդապարիկին ծանոթացան 1783 թվականին, երբ ֆրանսիացի Ժոզեֆ և Էտիեն եղբայրներն իրենց կառուցած օդապարիկով, օդ բարձրացան և բարեհաջող վայրէջք կատարեցին։

Այնուհետև օդապարիկով սկսեցին թռչել շատերը. սկսվեց օդագնացության դարաշրջանը։ Օդապարիկով կատարվող առաջին թռիչքները զվարճության համար էին, այնուհետև դրանք սկսեցին կիրառվել նաև գիտական նպատակներով։ 1804 թվականին ռուս գիտնական Զախարովը օդապարիկով թռիչք է կատարել զանազան ֆիզիկական երևույթներ դիտելու համար։ 19-րդ դարի կեսերին օդապարիկներն սկսել են լայնորեն կիրառվել ռազմական գործողություններում (ռմբակոծում, հետախուզում, լուսանկարում և այլն)։ Սակայն օդապարիկը միշտ չէ, որ թռչում էր ցանկալի ուղղությամբ, որովհետև քամիների դեպքում այն շարժվում էր քամու ուղղությամբ։ Այդ պատճառով գյուտարարները մտածում էին օդապարիկի թռիչքը կառավարելի դարձնելու մասին։ Կառավարելի օդապարիկի առաջին նախագիծը առաջարկել է  ռազմական ճարտարագետ Մենիեն։ Սկզբում ուղևորատար օդապարիկները լցնում էին ամենաթեթև գազով՝ ջրածնով։ Սակայն դա վտանգավոր նյութ էր, որովհետև շուտ էր բռնկվում և դառնում դժբախտ պատահարների պատճառ։  Ժամանակակից օդապարիկներում կիրառվում է հելիումը։

Առաջադրանքներ

1․ Ի՞նչ բառերից է կազմված օդապարիկ բառը, արմատներով մի քանի նոր բառ կազմեք։

2․ հատևյալ գոյականներին ածանցներ ավելացրեք և ստացեք ինչպիսի հարցին պատասխանող բառեր՝ գույն, թև, ձև /ավոր/, օդ, քաղաք, ջուր /ային/, համ, գլուխ, ձայն /ան/։

3․ Ե՞րբ են մարդիկ առաջին անգամ ծանոթացել օդապարիկին։

4․ Առաջին օդապարիկները ի՞նչ նպատակով էին օգտագործվում։

5․ Ինչո՞ւ էին գյուտարարները մտածում օդապարիկների թռիչքի կառավարելիության մասին։

6. Կո կարծիքով ինչ՞ու ստեղծեցին օդապարիկ։

7. Ովքեր են ստեղծել օդապարիկները։

8. Գրիր 1 հոգնակի բառ։

9.Գրիր սև բառերի հականիշները։

10. Գրիր սև բառերի հոմանիշները։

Կարդա´ տեքստը և կատարի´ր առաջադրանքը:

Զեբրերը ոչ մեծ ձիեր են, որոնց մարմինը, ոտքերն ու գլուխը զարդարված են սև ու սպիտակ գծերով։ Նույնիսկ նրանց բաշն է սև ու սպիտակ։

Զեբրերին անվանում են նաև վագերաձիեր։ Նրանք ապրում են անապատներում, տափաստաններում, անտառներում:

Զեբրերը շատ զգույշ, արագավազ կենդանիներ են։ Սնվում են բույսերով: Ունենում են մեկ կամ երկու ձագ:

Այս սմբակավորների ինչի՞ն է պետք այդքան անսովոր հանդերձանքը։ Գիտնականների կարծիքով, այն օգնում է զեբրերին փրկվել թշնամիներից։ Գիշատիչները, տեսնելով այդ գծավոր կենդանուն, չեն կարողանում ճիշտ գնահատել նրա չափերը, տեղաշարժման արագությունն ու ուղղությունը, որով փախչում է զեբրը։

Զեբրերը վտանգի պահին հավաքվում են միասին, և երբ գիշատիչը հանդիպում է նրանց մեծ երամակին, ապագա զոհի ընտրությունը դառնում է շատ դժվար։ Գազանի աչքերը շաղվում են, և նրան թվում է, թե իր առջև մի հսկա սև ու սպիտակ արարած է։

Զեբրերից յուրաքանչյուրի գծերը եզակի են․ բնության մեջ չկա նույն գծերն ունեցող երկու զեբր։ Ու հենց դրանց միջոցով են ձագերը մեծ երամակի մեջ անսխալ ճանաչում իրենց մայրերին։

Առաջադրանքներ

1. Տեքստից դո´ւրս գրիր այն նախադասությունը, որը նկարագրում է զեբրերին:

Զեբրերը ոչ մեծ ձիեր են, որոնց մարմինը, ոտքերն ու գլուխը զարդարված են սև ու սպիտակ գծերով։ Նույնիսկ նրանց բաշն է սև ու սպիտակ։

2. Ընդգծի՛ր ճիշտ պատասխանը: Է՞լ ինչպես են անվանում զեբրերին.

· ագեվազներ,

· վագերաձիեր,

· մամոնտներ,

· դինոզավրեր:

3. Ինչի՞ համար են զեբրերին անհրաժեշտ գծերը:

Որպեսզի պաշպանվեն գիշատիցներից։

4. Ընդգծի´ր սխալ պատասխանը։

· Ձիերի խմբին անվանում են երամ:

· Ձիերի խմբին անվանում են երամակ:

5. Զեբրերը ինչպե՞ս են պաշտպանվում գիշատիչներից: Ընդգծի´ր ճիշտ պատասխանը։

· Զեբրերը գիշատիչներից պաշտպանվելու համար բարձրանում են ծառերի վրա:

· Գիշատիշներից պաշտպանվելու համար առանձնանում են իրենց խմբից:

· Զեբրերին գիշատիչներց փրկում է երամակով միասին հավաքվելը, քանի որ նրանց սև ու սպիտակ գծերի շնորհիվ գիշատչի աչքերը շաղվում են, ու երամակը մի մեծ սև-սպիտակ հսկա կենդանի է երևում նրա աչքին:

· Զեբրերը իրենց արտասովոր հանդերձանքի պատճառով չեն կարողանում պաշտպանվել գիշատիչներից:

6. Գրի´ր՝ ի՞նչ նոր բան իմացար զեբրերի մասին:

7. Գրի´ր կապույտ ներկված բառերի հականիշները:

Մեծ-խոշոր

Անսովոր-անփորձ

Ճիշտ-սխալ

8. Գրի´ր տեքստում հոգնակի թվով գործածված 2 բառ:

Վագերաձիեր, գծերը։

9. Ըստ տեքստի՝ ինչպիսի՞ն է զեբրը։ Դո´ւրս գրիր զեբրին բնութագրող երկու բառ։

Զեբրը ոչ մեծ ձիեր են, ոտքերն ու գլուխը սև ու սպիտակ են։

10. Ընդգծի´ր ճիշտ պատասխանը։ «Սև», «սպիտակ» բառերը ցույց են տալիս.

· առարկա,

· թիվ,

· հատկանիշ

· գործողություն:

1) Հինգ հազար վեց հարյուր ութսուներեք թիվը թվանշաններով գրելիս, ո՞ր կարգում է կլինի «3» թվանշան:  

1 балл

1) միավորների

2) տասնավորների

3) հարյուրավորների

4) հազարավորների

5) ոչ մեկում:

2. Գտիր ամենամեծ եռանիշ և  ամենափոքր քառանիշ թվերի գումարը:  

1 балл

1) 1999

2) 9919

3) 1099

4) 1909

5) 999:

3.Ինչպե՞ս կփոխվի երկու թվերի արտադրյալը,  եթե արտադրիչներից մեկը մեծացնենք 5 անգամ, իսկ  մյուսը  թողնենք նույնը:  

1 балл

1) կմեծանա 5 անգամ

2) կփոքրանա5 անգամ

3) կփոքրանա5-ով

4) կմեծանա 5-ով

5) նույնը կմնա:

4. Գտի՛ր 5689 թիվը  10-ի   բաժանելիս ստացված մնացորդը:  

1 балл

1) 5

2) 6

3) 7

4) 9

5) 89

5.  3455 > 34*5 արտահայտության մեջ աստղանիշի փոխարեն ո՞ր թիվը պետք է գրել, որ ստացվի ճիշտ անհավասարություն:

1 балл

1) 6

2) 7

3) 8

4) 4

5) 5

6. Ո՞ր շարքում են թվերը դասավորված նվազման կարգով:  

1 балл

1) 2345, 2356, 2467, 2678

2) 8976, 8965, 8854, 1010

3) 5343, 6787, 2563, 8921

4) 6257, 2563, 6739, 6352

5) 8272, 8735, 3458, 9987:

7.   Եթե 8 կգ 200 գ –ը արտահայտենք գրամներով, ի՞նչ թիվ կստանանք :  

1 балл

1) 8002

2) 8020

3) 8820

4) 8200

5) 1000:

8.   45 րոպե տևողությամբ դասը սկսվեց 10:50: Դասը ե՞րբ ավարտվեց:

1 балл

1) 11:30

2) 11:45

3) 11:25

4) 11:20

5) 11:35

9. Փողոցի ձախ կողմում կենտ համարով տներն են՝ 1-ից մինչև  19, իսկ աջ կողմում՝ զույգ համարով տներերը՝ 2-ից մինչև 14: Քանի՞ տուն կա այդ փողոցում:

1 балл

1) 16

2) 17

3) 18

4) 19

5) 33

10) 300 • 9 + 300 + 9 արտահայտության արժեքը կլինի

1 балл

1) 318

2) 3009

3) 3018

4) 2009

5) 30009

11.  Արամը մեկ րոպեում քսան բառ է մուտքագրում: Ինչքա՞ն ժամանակում կմուտքագրի 1000 բառանոց տեքստը:  

1 балл

50 րոպե

12. Գրիր 5-ի բաժանվող ամենամեծ եռանիշ թվի թվանշանների գումարը:

1 балл

14

13.  78-24:2+5=32 արտահայտության մեջ դիր փակագծեր, որ ճիշտ հավասարություն ստացվի:

1 балл

(78-24):2+5=32

14.  Տրված թվայն հաջորդականությունում օրինաչափություն գտիր և գրիր հաջորդ թիվը: 4 ,   9,   14,  19,   24,  ……

1 балл

29

 15. Հաշվիր (3000 – 50 x 5) : 10  + 25 արտահայտության արժեքը:  

1 балл

300

  16. Ուղղանկյան երկարությունը 26 սմ է,  իսկ լայնությունը 2 անգամ փոքր է երկարությունից: Գտիր այդ ուղղանկյան մակերեսը:  

1 балл

1352

17. Հյուրանոցում նախապատրաստել են 5 հատ երեք տեղանոց համար և մեկ՝ երկտեղանոց: Քանի՞ երկտեղանոց համար պետք է  էլի նախապատրաստել, որպեսզի կարողանան տեղավորել 25 մարդուց բաղկացած խումբը:

5